قراردادهای مبتنی بر کارایی انرژی مصرفی

قراردادهای مبتنی بر کارایی انرژی

صنعتESCO ) Energy Service Companies ) یا شرکت‌های خدمات انرژی، یکی از ابزار‌های مهم بهینه‌سازی مصرف انرژی است که بر پایه اصول مدیریت انرژی و دانش مهندسی انرژی بنا شده است. با شکل‌گیری و توسعه صنعت ESCO در کشور، تدوین برنامه و سیاستگذاری‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی و تحقق عملی راهکار‌های بهینه‌سازی انرژی نهادینه می‌شود.

ویژگی‌های شرکت‌های خدمات انرژی

1-مشخص نبودن مبلغ قرارداد 
بر خلاف قراردادهای دیگر، قراردادهای شرکت‌های خدمات انرژی، مبلغ ثابت و مشخصی ندارد بلکه میزان پرداخت به شرکت، به میزان صرفه‌جویی حاصل شده بستگی دارد. بمنظور تعیین سهم شرکت، میزان مصرف انرژی با روش‌های مناسب و دستگاه‌های اندازه‌گیری، مشخص می‌گردد. این نوع قراردادها قراردادهای مبتنی بر کارایی نامیده می‌شوند. 
2- تحمیل نشدن هزینه‌ها به مشتری 
اقدامات بهینه‌سازی عموماً بسیار پرهزینه می‌باشند بطوریکه مشتری با دید غیرفنی، به‌سختی زیر بار قبول ریسک آن خواهد رفت. در قراردادی که شرکت خدمات انرژی راساً اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کند، مشتری صرفا در طول قرارداد بخشی از صرفه‌جویی حاصله در هزینه‌های انرژی را به شرکت پرداخت می‌کند و پس از پایان قرارداد مالکیت تجهیزات نصب شده را بدست می‌آورد. همچنین در سایر قراردادهای خدمات انرژی، مشتری هیچگاه مبلغی بیش از صرفه‌جویی حاصله به شرکت پرداخت نمی‌کند. 
3- کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری 
در اغلب قراردادهای مبتنی بر کارایی که توسط شرکت‌های خدمات انرژی منعقد می‌شود، هزینه‌های تعمیر و نگهداری تمام یا قسمتی از دستگاه‌های جدید نصب شده نیز می‌تواند در طول قرارداد بر عهده شرکت خدمات‌دهنده باشد که این باعث کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود. علاوه بر این، شرکت خدمات انرژی متعهد می‌شود در طول قرارداد، اموزش‌های لازم را به تیم نگهداری بدهد تا پس از اتمام قرارداد بتوانند نگهداری کل تجهیزات را در دست گیرند.

 

مراحل اصلی در فرایند اجرای پروژه‌های شرکت‌های خدمات انرژی

	ممیزی انرژی با هدف سرمایه‌گذاری.
	تعیین روش‌های امکان‌پذیر برای بهینه‌سازی مصرف انرژی.
	تعریف پروژه.
	تضمین نتایج اجرای اقدامات بهینه‌سازی.
	بررسی و تضمین رعایت مقررات و استانداردها.
	تهیه تجهیزات و نصب آنها.
	مدیریت پروژه.
	نگهداری و تعمیر تجهیزات در طول مدت قرارداد.
	اندازه‌گیری میزان صرفه‌جویی بطور پیوسته.
	تامین منابع مالی.

انواع پروژه‌های نمونه شرکت‌های خدمات انرژی

	نصب و راه‌اندازی سیستم‌های گرمایش ساختمان.
	نصب و راه‌اندازی سیستم‌های تولید همزمان برق و گرما (CHP) در کارخانجات و مجتمع‌های ساختمانی.
	نصب و راه‌اندازی سیستم‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنایع.
	بازسازی و راه‌اندازی سیستم‌های روشنایی معابر عمومی.
	مدیریت مصرف انرژی در ساختمان‌های صنعتی و غیرصنعتی.
	بازسازی تجهیزات صنعتی با هدف بهینه‌سازی مصرف انرژی.

 

شیوه فعالیت شرکت‌های خدمات انرژی 
بطور کلی، شرکت‌های خدمات انرژی به دو صورت فعالیت می‌کنند: 
الف- شرکت‌های خدمات انرژی سرمایه‌گذار 
این شرکت‌ها:

	تمام خدمات مربوط به انرژی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
	میزان صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کارایی اقدامات انجام شده را تضمین می‌نمایند.
	درامد ناشی از سرمایه‌گذاری، متناسب با میزان صرفه‌جویی محقق شده تعیین می‌شود.

ب- شرکت‌های خدمات انرژی غیر سرمایه‌گذار 
این شرکت‌ها:

	تمام خدمات مربوط به انرژی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
	میزان صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کارایی اقدامات انجام شده را تضمین می‌نمایند

جدول 3-13- وضعیت صنعت ESCO در اتحادیه اروپا

کشور	تاریخ تاسیس نخستین ESCO	تعداد	ارزش پروژه ها در سال 2001
اتریش	1995	25	7 میلیون دلار
بلژیک	1990	4	نامعلوم
المان	1995- 1990	500 تا 1000	7 میلیون دلار
سوئد	1978	6 تا 12	30 میلیون دلار
انگلیس	1980	20	نامعلوم

 

موانع گسترش صنعت ESCO در برخی کشورهای اتحادیه اروپا

	فقدان نظام مشخص برای فعالیت شرکت‌های خدمات انرژی.
	ضعف در مدیریت پروژه‌های بهینه‌سازی.
	تعداد کم شرکت‌های مشاور انرژی.
	نا آشنایی مردم با اقدامات بهینه‌سازی.
	مقاومت منفی جامعه در برابر تغییر وضع موجود.
	دسترسی آسان به انواع سوخت‌های فسیلی در تعدادی از کشورهای این اتحادیه.
	بی‌اعتمادی جامعه به برخی شرکت‌های ESCO به دلیل عملکرد ناکارامد.
	عدم توافق عمومی‌ بر سر مفاد قرارداد‌ها و وقت‌گیر بودن روند عقد قرارداد.
	عدم تمایل سرمایه‌گذاران به پروژه‌های بلند مدت در حوزه طرح‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت.

موانع گسترش صنعت ESCO در ایران

	نامناسب بودن نظام قیمت‌گذاری انرژی در ایران و عدم هماهنگی نظام قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی با طرح‌های سرمایه‌گذاری در صرفه‌جویی مصرف انرژی.
	عدم تدوین و تصویب قانون جامع انرژی کشور.
	پایین بودن دانش فنی مهندسی انرژی.
	پایین بودن علوم مدیریت مصرف انرژی.
	غیر حساس بودن مصرف‌کنندگان بخصوص بخش‌های دولتی نسبت به تلفات مصرف انرژی.
	عدم اشنایی یا تمایل بانک‌ها و موسسات به ورود در طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی.

مزایای گسترش صنعت ESCO در ایران

	ارتقاء سطح دانش فنی و علوم مدیریت بهینه‌سازی مصرف سوخت در کشور.
	نهادینه شدن فرایند بهینه‌سازی مصرف انرژی در سطح ملی.
	کاهش ضایعات ناشی از مصرف غیر بهینه انرژی به محیط‌زیست.
	بهره‌مند شدن مصرف‌کنندگان در سطح خرد از منافع ناشی از صرفه‌جویی انرژی.
	افزایش سطح اشتغال در اقتصاد ملی، با استفاده از سرمایه‌های در حال اتلاف انرژی.
	افزایش منافع ملی ناشی از کاهش مصرف انرژی و امکان کسب درامد‌های ارزی ناشی از صادرات انواع سوخت و یا کاهش واردات انواع حامل‌های انرژی.

 

مراحل تکمیل زیرساخت‌های ایجاد صنعت ESCOدر ایران